هر بار در مسیر آموزش به نکته ای بر می خوردم متنی می نوشتم و آن را بصورت استوری در صفحه اینستاگرام شهر نقاشی منتشر می کردم. استقبال مخاطبین از این نوشته ها موجب شد تا تمام شان را گردآوری کرده و در این صفحه منتشر کنم.
از آنجایی که نوشته شدن هر کدام از این نکات دلیل و بهانه ای واقعی داشته، فکر می کنم مطالعه شان می تواند به روشن شدن برخی از پرسش های ذهنی والدین درباره هنر کودک کمک کند.
۱. امنیت و لذت چیزهایی هستند که کودکان در جریان آموزش هنری سالم، تجربه می کنند.
۲.️ تجربه های هنری در گروه های دوستانه، تاثیرات کیفی بر روند رشد کودکان دارد.
3.️ این باور نادرستی است که بخواهیم به کودکان و نوجوانان نقاشی کردن را یاد بدهیم؛ بهتر است خواهان لذت بردن آنها از نقاشی باشیم. تفاوت زیادی در این دو نگاه وجود دارد، در باور اول، نقاشی به یکی از جبرهای تحمیلی زندگی تبدیل می شود و کودکان و نوجوانان را گریزان می کند اما باور دوم، با هدیه کردن لذت و امنیت، آنها را مشتاق می کند.
4.️ همه این را می دانند که: انتقال بسیاری از مفاهیم آموزشی، از طریق بازی های ساده ی نمایشی، نقاشی، شعر، قصه و داستان صوتی آسان تر و موثرتر است. اما همه این را نمیدانند که: اجرای این شیوه نیازمند توانایی است و همه از پس آن برنمی آیند. خوب چه کار کنیم؟
5. بر خلاف تصور والدین، هیچ بچه ای به کلاس نقاشی نمی آید که چیز یاد بگیرد. آنها می آیند که لذت ببرند و حرف های نگفته شان را بگویند. پس هرچه مربی تلاش بیشتری برای انتقال دانستی ها کند بیشتر شکست می خورد. راه این است که دست از دانش خود بردارید، در کنار هنرجوها بایستید، به آنها گوش دهید و هر کلاس را تبدیل به موقعیتی برای کشف بخشی از وجود هنرجو و شکل دادن به تجربه ای جدید کنید. تجربه ای که همه اعضای کلاس در شکل گیری آن سهم دارند.
6. یکی از مهم ترین اهداف “children art” یا «هنر کودک»، تقویت حواس پنجگانه کودکان است.
7. تقویت حواس پنجگانه مقدمه ی رشد تخیل و تخیل، زمینه ای برای بروز خلاقیت در کودکان و نوجوانان است.
8. دانستن اینکه هنر کودک در پی چه چیزی ست، کار دشواری نیست. با جستجوی »هنر کودک» یا “children art” در گوگل با مطالبی مواجه خواهید شد که کاملاً با آنچه به صورت معمول در بسیاری کلاس های نقاشی به کودکان می آموزند، در تضاد است.
9.️ مرزهای هنر معاصر بسیار گسترش یافته و نقاشی تنها یکی از هنرهای بصری یا دیداری است. آموزش نقاشی به کودکان و نوجوانان در ترکیب با سایر تجربههای تصویری مانند عکاسی، تصویرگری، مجسمه سازی، گرافیک و… ابعاد وسیع تری از هنرهای تصویری را پیش رویشان قرار می دهد. عدم توجه به وجوه متفاوت دنیای هنر، آموزش را تک سویه و ناکارآمد می کند.
10. گاهی به جای آموختن نکات تازه به کودکان و نوجوانان، باید به آنها فرصت داد تا داشته های خود را کشف کنند.
11.️ هنر در پی به نمایش گذاشتن نیست، هنر در پی کشف گوشه هایی از حقیقت وجود پیچیده آدمی است. وقتی این کشف اتفاق افتاد، ارزش دیدن و شنیدن دارد. درخواست از کودکان برای تقلید رفتارهایی که مناسب سن شان نیست، حفظ و استفاده از کلام هایی بزرگ تر از فهم آنها و تشویق آنان به تظاهرِ دانایی، نتیجه اش تنها ساختن انسانی است متوهم نسبت به خود، ترسو، ریاکار و تهی از خلاقیت.
12. برخلاف تصور عمومی، فکر می کنم اهمیت کار یک مربی هنری آگاه و توانا، افزایش اطلاعات و آموزش تکنیک ها به هنرجو نیست .این ها چیزهایی است که در گوگل نیز می توان جستجو کرد. (برای مطالعه بیشتر در این مورد می توانید به مقاله رویکردی متفاوت درباره تکنیک های نقاشی کودک مراجعه فرمایید.) کار مربی، ایجاد ارتباط موثر با کودک، کشف فردیت او و پرورش آن است. این نکته مهمی ست که بدانیم، نقاشی در معنای عام و خاصش (هنر کودک)، چنانچه بیانگر ذهنیت و عواطف شخصی هنرمند نباشد، در حد یک فن باقی می ماند و فاصله معنا داری با مفهوم هنر خواهد داشت.
13. مربی آگاه قطعا می داند که در کلاس نقاشی نباید به بچه ها گفت، چه چیزی بکشند. باید شرایطی توام با لذت و امنیت فراهم کرد تا آنها چیزهایی از درون خودشان کشف کنند. اولین قدم های رفتار خلاق یادگیری نیست؛ بلکه کشف روابط تازه میان خود و جهان اطراف ماست. گاهی به عنوان مربی بهتر است چیزی نگوییم و فقط سکوت کنیم. (مقاله مرتبط: امنیت و لذت در آموزش کودکان)
14. مهمترین ویژگی کودکان بی مرز بودن ذهن آنهاست. این همان خصوصیتی است که امکان رفتار خلاق را به کودک می دهد. به کمک این توانایی است که کودکان شانس کشف افق های تازه را پیدا می کنند. آموزش زودهنگام و مستقیم تکنیک ها و مواجه کردن کودکان با قالب ها و محدودیت هایشان، مرزهایی را می سازند که عبور از آنها گاهی سخت و یا غیر ممکن خواهند بود.
15. هرچه کودکان را با دنیای وسیع تری از تصاویر روبرو کنیم، آنها شانس بیشتری برای وسعت بخشیدن به دنیای ذهنی خود پیدا می کنند.
16. کیفیت آموزش های هنری نه در آموزش تکنیک ها که در کیفیت رشد حس زیبایی شناسی کودک، پرورش نگاه خلاقانه و توانایی و جسارت بیان آن است.
17.️ هدف اصلی از فعالیت هنری کودکان، افزایش اطلاعات آنان نیست، بلکه تشویق آنان به کشف و خلق چیز های تازه و لذت بردن از فهم زیبایی است. کنش خلاق در پسِ انبوه اطلاعات نیست، بلکه فضای امن و لذتبخش ذهنی، مقدمه بروز خلاقیت است.
18. همه به دنبال این هستن که فرزندانشون خوب نقاشی بکشن. خوب یعنی چه؟
یعنی: با علاقه کار کنه، پشتکار داشته باشه، چیزهای تازه ای در کار خودش کشف کنه، با نقاشی دریچه ای تازه به جهان اطرافش باز بشه و … نقاشی تلاش برای درک ماهیت پدیده هاست نه پوسته ظاهری اجسام.
19. به دنبال نبوغ ذاتی نباشید! علاقمندی و شوق کودکان به فعالیت های هنری تحت تاثیر محیطی ست که در آن رشد می کنند.
20.️ فرض کنید در شرایطی ایده آل و در کشور مطلوب تان زندگی می کنید، یکی از مفرح ترین و سازنده ترین فعالیت های فرزندتان چه چیزی میتواند باشد؟ در همه جای دنیا نقاشی کردن، یکی از جذاب ترین و موثرترین فعالیت ها برای کودکان و نوجوانان است. آیا این امکان در شرایط فعلی برای شما وجود ندارد؟! اینکه شرایط نقاشی کردن را برای فرزندتان فراهم نمی کنید، ارتباطی به شرایط نامساعد اجتماعی محل زندگی تان ندارد، لازم است نگرشتان را تغییر دهید! (پیشنهاد می شود مقاله فواید نقاشی برای کودکان را مطالعه فرمایید.)
21.️ تجربه نشان می دهد کیفیت رشد کودکان بیش از هرچیزی وابسته به آگاهی و شیوه تعامل آنها با والدین و شرایط محیطی شان است. رشد و تقویت خلاقیت در کودکان بیش از آنکه به استعداد ذاتی وابسته باشد، تحت تأثیر شرایطی است که در آن رشد می کنند. از این رو شکوفایی فرزندان نیازمند نگرش صحیح والدین به موضوع خلاقیت و آگاهی آنان از راه های رشد خلاق است.
22.️ اگر بچه یک یا دو ساله دارید، به جای عجله کردن در فرستادنش به کلاس هنری، آگاهی خودتان را درباره ی آموزش هنر کودک بالا ببرید. بهترین کلاس برای گروه سنی زیر سه سال، خانه ای است که پدر و مادر آگاه، زمینه های مناسب رشد هنری کودکشان را در آن فراهم کرده باشند. این اصل ماجراست؛ اصلا شما که بچه یک یا دوساله را می خواهی به کلاس نقاشی بفرستی، یعنی به شدت نیازمند آگاه شدن هستی و خیلی چیزها را درباره روند رشد کودک نمی دانی!
23.️ من آن ابیات حافظ، مولانا و سعدی را در حافظه دارم که با صدای استاد شجریان و استاد ناظری شنیدم. همیشه ملودی هایی از موسیقی ملل، سمفونی های بتههون، چهار فصل ویوالدی و قطعاتی از چایکوفسکی، موسیقی زوربای یونانی، زِد و… در ذهنم هست. همه ی اینها به پیش از ۱۰یا ۱۲سالگی ام برمی گردند، و دلیل تنها یک چیز بود: «پدری داشته ام که به این آهنگ ها گوش می داده«.
24.️ همیشه حضور در کلاس های متعدد و پیاپی کیفیت به بار نمی آورد. گاهی کودکان نیازمند سکون و خلوت هستند. حضور در هر کلاسی، نیازمند فرصتی برای فکر کردن به آن و پذیرش مسوولیت برای انجام فعالیت هایی مرتبط با آن است. بخشی از عدم تمرکز و بی صبری کودکان به این دلیل است که خانواده ها انبوهی از کلاس ها را بر سر کودکانشان آوار کرده اند و فرصت تنفس را از آنها گرفته اند.
25.️ پاییز از راه می رسد و بعضی از همان والدینی که در تابستان به دنبال شکوفایی خلاقیت فرزندانشان بودند، بر اساس رسم و الگویی قدیمی و به یک باره، تفکرشان دچار تغییر بنیادین می شود. تا آنجا که می گویند: نقاشی برای اوقات فراغت و تابستان است و حالا وقت درس و مشق بچه هاست. رشد خلاقیت فصلی نیست!
نکته: والدین عزیز! شما با جدا کردن کودکتان از دنیایی که تازه به آن وارد شده و از آن لذت می برد، آنها را دچار آسیب پنهانی می کنید که کمترین نتیجه آن بی انگیزه شدن نسبت به حضور مجدد آنها در کلاس های هنری آینده است.
26.️ نه، اشتباه نکنید! در این روزهای سخت، کودکان و نوجوانان به دلیل حساسیت بالا در جذب احساسات محیط بیشترین آسیب را می بینند. بعضی تصور می کنند نقاشی و موسیقی برای اوقات شادی و فراغت هستند. نه، اشتباه نکنید! هنر همواره ابزاری برای بیان خویش و برون ریزی عواطف افکار آزاردهنده بوده است. کودکان را تشویق به نقاشی کنید، حتی اگر می توانید خودتان هم مشغول شوید. کیفیت درمانگری هنر به شما و فرزندتان کمک خواهد کرد. (برای دانلود رایگان موسیقی کودکانه کلیک کنید.)
27. کارگاه هنر کودک فرصتی هست برای تجربه ی جور دیگر دیدن و متفاوت فکر کردن.
28.️ “خوشحالی کافی نیست! ” کودکان نقاشی نمی کنند که صرفا شاد شوند. نقاشی کشیدن برای آنها یک بازی هیجان انگیز است که روح و ذهنشان را به کشف معناهای تازه تشویق می کند. چه چیزی شادی بخش تر از این؟
29.️ نه فراگیری نقاشی، نه نواختن ساز و نه هیچ فعالیت هنری دیگری به کار فرزندانتان نخواهد آمد، مگر اینکه آمیخته با نگرشی صحیح باشد. آموزش های هنری در کنار سایر آموزش ها و فعالیت ها، سبک زندگی و تفکر کودکان را می سازد که لازم است یکپارچه و ریشه دار باشند تا به بار بنشینند.
30. ️ یک کارگاه هنری باید بتواند در کنار توجه به فعالیت های کودکان و نوجوانان، به آهستگی بر نگرش و رفتار والدین تاثیر بگذارد. مخصوصا در جوامعی که انبوه تصورات و باورهای نادرست، راه ها و روزنه های امید را مسدود کرده است.
31. نوجوانان ابزاری برای قبولی در کنکور و افتخار والدین نیستند. اون ها انسان هایی با نیازهای واقعی هستند. اگه علاقه ای به هنر ندارند، این مشکل رو والدین در کنار شرایط اجتماعی نامناسب براشون بوجود آوردند. اینکه نوجوانی به هیچ فعالیت هنری علاقه نداشته باشد، نگران کننده است و معنیش این است که باید منتظر ناهنجاری هایی باشیم. هدف نگران کردن نیست، بلکه باید به فکر بود.
32. آب در هاون کوبیدن یعنی چه؟ یعنی تلاش مربی هنری برای رشد سلیقه و درک هنری کودک یا نوجوان، در شرایطی که او در خانه ای زندگی می کند که نه کتابی در آن خوانده می شود، نه فیلم خوبی دیده می شود و نه موسیقی خوبی شنیده می شود و تنها تابلوی خانه هم عکس عروسی پدر و مادرش است. لطفاً محیط زندگی کودکان و نوجوانان را غنی کنید. آثار برجسته ی هنری از هر نوع موسیقی، نقاشی، شعر، داستان صوتی، فیلم و… مواد مغذی ذهن هستند. (مقاله مرتبط: فواید داستان صوتی در آموزش کودکان )
33. سخت ترین بخش کار ما، ارتباط و آموزش به کودکان نیست، بلکه خنثی کردن اثرات مخرب رفتارهای نادرست والدین با فرزندانشان و تغییر نگرش آنها نسبت به موضوع و آموزش هنر است. اگر آثار فوق العاده ای از یک کودک و نوجوان می بینید، اشتباه نکنید. آن به دلیل استعداد ذاتی او نیست؛ حاصل ارتباط صحیح والدینش با او و هنر اوست. شما به عنوان والد، موظف به کسب آگاهی درباره فرزندانتان هستید .در غیر این صورت آن ها قربانی نادانی ها و خود خواهی ها خواهند شد.
34. پیشرفت در نقاشی کودک به معنای افزایش توانایی اش در بازنمایی اشکالی که می بیند یا کپی برداری از الگو های رایج نیست.
پیشرفت یعنی:
اگر دقت کنید، خواهید دید بیش از آنکه نگران پیشرفت فرزندمان باشیم، باید نگران فقر آگاهی خودمان نسبت به جهان هنر کودک باشیم و برای رفع آن بکوشیم.
35.️ نا آشنایی والدین با دنیای هنر و هنرکودک از یک سو و رفتارهای تربیتی ناآگاهانه با کودکان از سوی دیگر، مهمترین مانع بر سر راه آموزش موثر هستند.
شکوفایی استعداد کودکان و عدم موفقیت آنها، محصول آگاهی، رویکرد و عملکرد خانواده است. فرزندتان مستعد است اگر دانش کشف، مراقبت و پرورش آن را داشته باشید. (مقاله مرتبط: 7 اشتباه که استعداد هنری کودکان را از بین می برد. )
36. تداوم در آموزش نکته بسیار مهمی است. تداوم به شکل غیر مستقیم، نظم و ثبات را به کودکان می آموزد. عدم تداوم در آموزش، می تواند باعث در جا زدن کودکان، ایجاد احساس عدم پیشرفت و نهایتا سرخوردگی شود.
احساس اولیه کودکان در مسیر آموزش این است که آنها قرار است کار مهمی انجام دهند و پدر و مادر و مربی، برنامه دقیقی برای انجام آن کار دارند. این احساس موجب مسئولیت پذیری کودک نسبت به انجام تمرین هایش می شود. قطع ها و تغییرات مکرر روند و شیوه آموزش به مرور کودک را سردرگم کرده و به این باور می رساند که آموزشی که می بیند، نظم و هدف مشخصی ندارد. به این ترتیب به مرور شاهد بی نظمی و بی انگیزگی در رفتار کودک خواهیم بود.
37. فرزندانتان را با این امید به کلاس نقاشی نفرستید که به زودی آثارشان در موزه لوور در کنار داوینچی و پیکاسو ببینید! هیچ نهال جوانی میوه نمی دهد، اما روند رشد زیباییخاصی دارد، که دیدنیست. خوش به حال باغبان هایی که این زیبایی را درک می کنند و از آن لذت می برند. درخت به وقتش شکوفه خواهد زد.
38.️ ثمربخشی فعالیت هنری به عوامل مختلفی وابسته است که یکی از مهم ترین آنها، استمرار آمیخته با اشتیاق است. عموما عدم نظم پذیری کودکان به دلیل طبیعت راحت طلب ما انسان ها است که باید تحت آموزش قرار بگیرد، اما عدم تمایل کودکان به فعالیت هنری ریشه در رفتار والدین و فضای خانه دارد.
39. معمولا وقتی والدین حامی هستند و دریافت درستی از شیوه ی آموزشی من دارند، نتایج درخشان و گاهی شگفت انگیز می شود و در نقطه مقابل وقتی ذهنیت والدین در مسیر شیوه ی آموزشی من نیست، نتایج کسالت بار و گاهی ناامید کننده ست.
این غیر قابل انکار است که نگرش و عملکرد والدین بخش مهم و جدایی ناپذیر آموزش است. صادقانه بگویم، اگر نمی خواهید درگیر روند و جریان آموزش فرزندتان شوید، کلاس های من به کار شما نمی آید.
40. به محض اینکه در نقاشی کودکان به دنبال نتیجه ای دلچسب می گردید و سعی می کنید آنها را به آن سمت هدایت کنید، لذت جستجو در دنیای ذهنی و زیستن در لحظه را قربانی رویکردی نتیجه گرا کرده اید و به شکل غیر مستقیم این نکته را به آنها آموزش می دهید که حال و اکنون، ذاتا دارای ارزش نیست و اعتبار آن وابسته به نتایج آینده است. اینگونه کودکان را به جهان استرس ها و ناشکیبایی ها دعوت نکنید! بهتر است صبور باشیم و به جای هل دادن کودکان به سمت نتیجه های مشخص، مجال حضور در لحظه و کشف های تازه را به آنها بدهیم.
41. بزرگ ترین و ممکن ترین امکان برای انحراف هنر، ابتذال است. لطفاً وقتی می گوییم هنر، سلبریتی های بی هنر تلویزیونی را مجسم نکنید .منظور، ونگوگ ها، داوینچی ها، کیارستمی ها، بیضایی ها، درّودی ها، محصص ها، باخ ها، بتهوون ها، کلهر ها و حنانه ها هستند. نسبت به آموزش فرزندانتان حساس باشید، آموزش ناصحیح، نبودنش مفید تر از بودنش است چرا که می تواند نگرشی ناصحیح را در فرزندانتان شکل دهد.
42. نقاشی کردن، بیش از آنکه وابسته به کشیدن باشد، به نگاه کردن و فراتر از آن دیدن وابسته است. نه دیدن پوسته اشکال، بلکه دیدن و درک ماهیت درونی و عاطفی و پدیده ها. آموزش در دنیای امروز چیزی فراتر از تست های چهار گزینه ای پر هزینه است. چیزی فراتر از جزوه ها و تخته های وایت برد .آموزش، فرصتی ست برای کشف هیجان انگیز هستی با استفاده از میراث گرانبهای بشری.
43. کسی را می شناسم که برای انتخاب آموزشگاه هنری مناسب و ثبت نام فرزندش سه سال وقت گذاشت و ظاهراً هنوز به نتیجه ای نرسیده… به نظر من، این شخص خودش یک اثر هنری با ارزش است و باید از آن در موزه نگهداری شود!
44.️ فعالیت هنری کودکان و نوجوانان به قصد آنکه از آنان هنرمند بسازیم، نگرشی عقب مانده و ناکارآمد است و معمولاً موجب آزار و دلسردی آنها می شود. کودکان و نوجوانان با هر گرایش، سلیقه و علاقمندی ای، حق دارند از آموزش های هنری صحیح برخوردار شوند. در غیر این صورت ما روحشان را از تغذیه سالم محروم کرده ایم.
45. اگر از پیشرفت آموزش هنری فرزندتان رضایت ندارید، به جای جستجوی مشکل در فرزندتان، باید مشکلی را در خود و یا مربی هنری او جستجو کنید. حتی اگر متوجه شدید که آموزشگاه و مربی هنری مناسبی انتخاب نکرده اید، باز مشکل به خودتان باز می گردد. شما باید معیارهای مشخصی برای انتخاب مربی و تشخیص کارآمد بودن جریان آموزش داشته باشید. در غیر این صورت بسیار به آسیب نزدیک هستید. لطفا به سلیقه ی خود اتکا نکنید، این موضوع علمی است.
46. بعضی با وجود دانش به روز، نگرشی کهنه دارند. شخص تحصیل کرده ای را تصور کنید که به دلیل شغل پر درآمد و جایگاه اجتماعی اش، احساس می کند همه چیز دان است، اما هدف و انتظارش از نقاشی کردن فرزند ۱۰ساله اش، باز آفرینی نقاشی های اروپایی قرن ۱۷ است. رشد کودکان بیش از آن که به شغل، پول، مساحت خانه و مدل ماشین والدین شان وابسته باشد، به نگرش آنها نسبت به زندگی وابسته است. این یک نظر شخصی برآمده از تجربه شخصی ست و ادعایی بیش از این نیست.
47. به من ثابت شده در اکثر اوقات، کودک با استعداد نداریم، بلکه خانواده با استعداد داریم. یعنی، آنچه که اسمش رو می‌ذاریم استعداد، معمولا حاصلِ پیگیری خانواده و ایجاد شرایط مناسب برای علاقمندی و انجام فعالیت هنری فرزندان هست.
48.️ انجام فعالیت ورزشی و هنری برای کودکان اختیاری نیست، مانند تحصیل، بخشی لازم برای رشد آنان است. خانواده های بی توجه به این موارد، در نابسامانی های فرهنگی و اجتماعی آینده سهیم هستند. البته کاش سیستم آموزشی کارآمدتری داشتیم تا این مسئولیت ها را به عهده می گرفت، ولی حالا که نداریم.
49.️ اگر به جای مواد مغذی، به کودکانتان چیپس، پفک و نوشابه می دهید، آنان را از سلامتی دور و مستعد بیماری می کنید. اگر مصرف کننده محصولات فرهنگی و هنری بی کیفیت هستید، نمی تواند شاهد رشد خلاق فرزندتان باشید. محصولات فرهنگی و هنری بی کیفیت شامل آن دسته از سریال های تلویزیونی، موسیقی ها و کتاب هایی است که هدف شان تنها سرگرم کردن مخاطبین است و تعهدی به محتوا و ارزش ها و کیفیت های هنری ندارند.
50.️ چرا باید به حضور پدرها در فعالیت های هنری توجه کرد؟
ایجاد نگرش درست در اعضای خانواده نسبت به موضوع هنر و فراهم کردن شرایطی برای مواجهه، لذت بردن و گفتگو کردن درباره آثار هنری، نقش موثری در بالا بردن کیفیت زندگی خانوادگی دارد. معمولا پدران نقش پررنگی در شکل گیری چنین محیطی دارند. پس سطح آشنایی و علاقه مندی آنها به هنر و دیدگاه شان نسبت به این مقوله، بسیار تعیین کننده است.
کودک درونتان را کشف کنید! تخیل خود را گسترش دهید! به جای قرار گرفتن در نقش دانای کل، در کنار کودکتان و همپای او در تجربه هایش شریک شوید. خلاصه بگویم، کمی دانایی را کنار بگذارید و بازیگوش شوید.کمی هم بی ادب باشید و شیطنت کنید. بچه ها چنین دوستانی را بیشتر می پذیرند و به حرف هایشان بیشتر گوش می دهند.
نکته ی مهم: این ها فقط جمله هستند. توانا شدن در اجرای درستشان، نیازمند مربی، کلاس، مطالعه و تمرین است. در غیر این صورت یا می شود باد هوا، یا برداشت های ناصحیح که ممکن است مشکل ساز شود.
51. تکنیک ها دیر یا زود فراگرفته خواهند شد. شکل گیری نگرشی سالم به هنر و گشودن درهای خلاقیت، باید چالش اصلی یک مربی باشد.این ها همان چیزهایی است که می‌توانند تا ابد فراموش شوند و هنرمندانی را یک عمر پشت درهای بسته نگه دارند. اکثر آدم ها می توانند صحبت کنند اما نمی دانند چه بگویند. خطر جاییست که بتوانی همه چیز را نقاشی کنی، اما ندانی چه چیز و چرا می خواهی نقاشی بکشی. این نقطه، همان در بسته است.
52. حرف اول و آخر در تولید هنری، خلاقیت (یعنی خلق چیزی نو) است. تکنیک های گوناگون تنها در صورتی ارزشمند هستند که در خدمت خلق چیزی نو باشند در غیر اینصورت ما تنها با صنعتگری ماهر روبرو هستیم، نه هنرمند.
53. فراگیری تکنیک های هنری باید زمانی آغاز شود که کودک به رشد کافی ذهنی برای آموختن فنون رسیده باشد. از سوی دیگر این امر زمانی معنا دارد که کودک و خانواده‌اش تصمیم بر فعالیت تخصصی او در زمینه نقاشی گرفته باشند.
54. لطفا دست از سر مدادرنگی و دفتر نقاشی بردارید! آن کاغذ های نحیف که تهشان به جایی وصل است و مدام دست آدم را درگیر خودش می کند، آن مدادرنگی که جان آدم را به لب می رساند تا اندکی رنگ از خود بر کاغذ بگذارند، هر نقاشی را مایوس می کنند، چه برسد به کودکان که کم حوصله تر هم هستند. لطفا بگذارید کودکان از کاغذها و مقواهای بزرگتر و رنگ های درخشان تر مثل پاستل، ماژیک، گواش و اکرلیک استفاده کنند. نقاشی و ابزار نقاشی باید اشتها آور و اشتیاق برانگیز باشند. کودکان و نوجوانان نقاشی نمی کشند که چیز یاد بگیرند .آنها قرار است لذت ببرند و بر سر ذوق بیایند.
تفاوت بزرگی در نگرش های ماست. شما فکر می کنید فرزندتان به کلاس نقاشی می آید تا چیز های تازه ای بیاموزد و اطلاعات جدیدی کسب کند. اما من فکر می کنم فرزندتان به کلاس هنری می آید تا داشته های خودش را بشناسد و سر و سامان بدهد. نگرش شما همان نقطه ای است که هر روز فرزندتان از آن آسیب می بیند. راهی برای تغییر نگرش وجود ندارد جز آنکه وقت بیشتری صرف دانستن و گفتگو با افراد آگاه کنید.
55.️ کودکان آزادند آن طور که می خواهند نقاشی کنند. آنها آزادند تا آزادانه هر ایده ای را با هر ابزاری در هر ابعادی نقاشی کنند. پذیرش این نگاه برای بسیاری از والدین دشوار است معتقدند بالاخره باید محدودیتی وجود داشته باشد اما من فکر می کنم، ریشه های » آزادی« را نه فقط در شعار که باید در ذهنمان جستجو کنیم.
56. محیط یک کارگاه هنری )شکل ها، رنگ ها، چیدمان ها و عطر ها) اولین چیزی است که بر ذهن کودک تاثیر می گذارد.
57.️ افزایش اطلاعات هنری کودکان باعث بروز خلاقیت در آن ها نمی شود. بلکه آنها نیازمند محیطی الهام بخش با محرک های برانگیزاننده هستند.
58. محیط آموزشی مناسب یعنی محیطی که:
* اشتباه نشود، اتفاقا بزک های ناکارآمد، خودش نشان از برخی کاستی هاست.
59. هیچ چیز برای کودکان شیرین تر از احساس آزادی نیست. به عنوان یک مربی باید بتوانیم در کلاس حضوری نقاشی فضایی آزاد بسازیم اما دچار سوتفاهم نشوید. آزادی به معنای نداشتن برنامه ی آموزشی و هرج و مرج نیست.
60. یک کارگاه هنری باید امکان انجام تجربه های متنوع را در اختیار کودکان و نوجوانان قرار دهد. کودکان تنها در لحظاتی که مشغول به کار هستند، نمی آموزند، تمام لحظات حضورشان در محیط آموزشگاه می تواند سازنده باشد.
61. گفتگو درباره آثار هنری، علاوه بر پرورش قدرت تحلیلِ کودکان و نوجوانان، آنها را در بازگو کردن عواطف شان نسبت به پدیده ها توانمند می کند.
62.️ اعضای خانواده باید بتوانند بعد از دیدن یک فیلم، نقاشی و یا شنیدن یک آهنگ درباره آن گفتگو کنند. صرف گفتن خوب بود یا بد، کافی نیست .باید بتوانیم احساساتمان را شرح دهیم، این راهی ست برای درک عمیق تر اعضای خانواده از یکدیگر.
63.گاهی مربی در می یابد که بچه ها در آن روز و ساعت خاص از کلاس، بیش از آنکه علاقه مند به نقاشی باشند، تمایل به گفت و گو و همدلی دارند. گاهی کلاس برای بچه ها فراغتی است از مشغله های طاقت فرسایی که بزرگترها و ساختار های خشک آموزشی برایشان ساخته اند. مربی آگاه می داند که باید این نیاز را بپذیرد، به هنرجویانش گوش کند، با آنها همدلی کند و کارهای جدی تر را به وقت مناسب تری بسپارد.
البته منظور از کار جدی تر، فعالیتی است که مشخصاً آن کلاس به منظور آن تشکیل شده است. وگرنه واقعیت این است که کیفیت آموزش چیزی جز درک و توجه به ظرایفی اینچنین در پیوند با روح هنرجوها نیست.
64. تنوع در استفاده از ابزار و کار بر سطوح متفاوت علاوه بر گسترش درک بصری کودکان، موجب افزایش اعتماد به نفس آنها می شود.
65. از نظر من بهترین هنرجو ها آنهایی هستند که ترکیبی از تمرکز و برانگیختگی را دارند. تلاش من هم پرورش این دو ویژگی در بچه هاست. اصلا فارغ از موضوع نقاشی، این یک ترکیب جادویی برای زندگی بهتر است و هیچ دانش و تکنیکی نمی تواند جای آن را پر کند. دغدغه هنر کودک این چیز هاست وگرنه خیلی زود همه می فهمند که ترکیب زرد و آبی، سبز می شود.
66.️ آموزش هنری به کودکان نباید به سطح آموزش تکنیک ها نزول کند. بلکه باید فرصتی باشد برای نگریستن متفاوت به جهان و فراهم کردن امکانی برای زیست غنی تر آنان.
67. یکی از آسیب های تنش های اجتماعی در زندگی کودکان، قطع های مکرر فعالیت ها و برنامه های روزانه ی آنهاست. این قطع ها از یکسو با بر هم زدن انسجام فکری کودکان، مانعی بر سر راه روند یادگیری می شوند و ساختاری بی نظم و قاعده را در ذهن کودکان شکل می دهند و از دیگرسو می توانند منشأ بسیاری از اضطراب ها و ناامنی های روانی باشند. از کودکان و فعالیت های سازنده شان باید محافظت کرد تا دستخوش آسیب نشوند.
68.️کیفیت های هنری بیشتر از آنکه نتیجه فراگیری تکنیک مدادرنگی، آبرنگ و… باشند محصول رشدِ تمرکز ، تخیل و روحیه نظم پذیری کودکان هستند. کیفیاتی اینچنین نه تنها به آثار هنری کودکان شکل می دهند، بلکه موجب افزایش کیفیت در روابط و زندگی روزمره شان می شوند.
69. اگرچه هزار نکته باریک تر از مو اینجاست، اما بطور کلی می توان معیارهای مربی خوب را این گونه برشمرد:
البته لازم به گفتن نیست که داشتن ظاهر و رفتار موجه ، فارغ از موضوع آموزش شرط اولیه تمام موارد بالاست.
70. این مربی نیست که به کودکان می گوید چه بکنند، بلکه آنها هستند که در هر جلسه با توجه به احوالات شان برنامه کار را مشخص می کنند.
اما مربی آگاه می داند چگونه خواست لحظه ای بچه ها را با برنامه و اهداف بلند مدت خود هماهنگ کند.
71.️کیفیت آموزش هنری به چه چیز هایی است؟ کیفیت محتوای آموزشی، کیفیت ارائه محتوا و ارتباط میان هنرجو و مربی.
هرچند محتوای آموزشی اهمیت دارد، اما واقعیت این است که از دید کودکان و نوجوانان محتوا یعنی خودِ مربی. به این معنا که تمام آنچه می گوید و انجام می دهد، (لحن و شکل گفتار، سکوت ها، لبخند ها و اخم های او، حالت ایستادن و لباس پوشیدنش و …) همه بخشی از فرایند آموزش است و کودکان از آن تاثیر می پذیرند. در انتخاب مربی های هنری دقت کنید!
72. معیار های ساده ای برای انتخاب مربی هنری کودکان:
73. چرا تعداد دختران علاقمند به فعالیت های هنری بصورت چشمگیری بیشتر از پسران است؟
با دلایلش کاری ندارم، اما نتیجه، ساخته شدن مردان بی هنر اما پر ادعای فرداست. اگر زنان و مادران در پی احقاق حقوق زنانه خود هستند، باید پسرانشان را با هنر آشنا کنند. چرا که جامعه ی مرد سالار ، جامعه ایست که مردانش با هنر بیگانه اند.
74.️ بعضی این نظر رو دارن که نقاشی کاری زنانه هست. اما دوست عزیز، داوینچی، پیکاسو و ونگوگ، حتی کمالالملک خودمون هم مرد بودند. درود بر مردانی(پدرانی) که پیگیر فعالیت های ورزشی، هنری و علمی فرزندانشان خارج از فضای مدرسه هستند. پدرانی که برای رسیدن به انتخاب درست، تحقیق می کنند و از وقت و پولشان هزینه می کنند. آن ها هستند که می توانند زندگی سالم، اندیشیدن و مولد بودن را جایگزین تبِ خرید »کنسول بازی» کنند. آن ها هستند که همسران، مادران و فرزندانشان را خوشبخت تر می کنند. آن ها کسانی هستند که سهم خودشان را در ساختن آینده ای بهتر ادا می کنند.
75.️ والدینی که مانع فعالیت هنری فرزندانشان می شوند، به شکلی موثر اما نامحسوس با سرکوب تمایل به زیبایی و بیان عواطف توسط فرزندشان، زمینه ساز بروز رفتارهای ناهنجار و خشونت آمیز آینده خواهند بود.
76. یکی از کارکردهای فعالیت هنری، تشویق کودکان و نوجوانان به انجام کنش های خلاق (فراتر از چهارچوب معمول) است.
77. وقتی برای توجه به درس های مدرسه، بچه ها مجبور به ترک کلاس های ورزشی و هنری می شوند، آیا همچنان می شود منتظر پیشرفت تحصیلی بود؟ به عقیده من پیشرفت کودکان و نوجوانان یعنی، رشد سالم و همه جانبه. به نظر می رسه سیستم آموزش و پرورش گاهی در تضاد با عنوان و عملکردی که ازش انتظار میره، مانعی بر سر رشد فرزندان ماست. آیا مهمترین بخش های رشد کودکان و نوجوانان، فعالیت های ورزشی، هنری و بازی و تعامل در گروه همسالان نیست؟ اگه آنها برای این کارها وقت ندارند، پس برای چه چیزی وقت دارند؟ ذهن بچه ها به راحتی می تواند انبار اطلاعات بی فایده شود.
78. هر کلاس یک جامعه ی کوچک است که برآیند و ترکیب فکر، رفتار و روابط بچه ها در ارتباط با خودشان و مربی، فضای این جامعه را می سازد. به شکل قابل توجهی کلاس های مختلف فضاهای مختلفی دارند. بعضی پویا و هدفمند، بعضی کمی منفعل، بعضی هیجان انگیز و بعضی کمی خموده، بعضی منظم و بعضی کمی آشفته هستند. من تلاش می کنم تا کیفیت فضا و روابط میان بچه ها را در هر کلاس افزایش دهم. به این صورت که راه هایی عملی برای فعال تر، هدفمند تر و خلاق تر کردن هر کلاس (جامعه) پیدا کنم.
79. بازار رقابت میان مراکز آموزشی کودک و نوجوان که تجهیزات و امکاناتشان را هرچه پررنگ و لعاب تر تبلیغ می کنند داغ است، اما شما فریب نخورید. آموزش مفید و با کیفیت، نیازمند محیط آموزشی مناسب، مربی مناسب و طرح آموزشی خلاق و هدفمند است.
80.️ می توانیم کودکان مان را به کلاس های هنری بفرستیم تا لذت ببرند و اوقاتی خوش داشته باشند. اما اگر به دنبال رشد هنری آنان هستیم باید بدانیم که این امر بدون رشد و توسعه دیدگاه های فرهنگی اعضای خانواده (والدین) نسبت به موضوع هنر و گفتگو های خانوادگی در این باره میسر نمی شود.
این یک تجربه و نظر شخصی است که، استعداد کودکان چیزی نیست جز بستر محیطی مناسب در خانه و خانواده که هم اشتیاق را در آنان بوجود می آورد و هم با حمایت خود منجر به ادامه روند می شوند.
81. ندانستن یا کم دانستن درباره ی دنیای کودکان از جانب مربی یا والدین ریشه ی بسیاری از مشکلات است. اما از دیگر سو، صرفا با افزایش دانش درباره ی دنیای کودکان نمی توانیم مربیان یا والدینی با کیفیت باشیم.
بخش کلیدی ماجرا، ایجاد رابطه موثر با کودکان است. این بخش معمولا وابسته به تجربیات و مهارت های فردی ست و الگوی ثابت و یکسانی برایش وجود ندارد.
۸۲. بهتر است در ارتباط با هنر بویژه نقاشی کودک بیشتر به فکر پرورش باشیم تا آموزش. پرورش بر رشد و شکوفایی داشته های درونی کودکان تکیه دارد در حالی که آموزش در پی انتقال اصول و قوانین جهان بیرون به ذهن کودک است.
۸۳. وقتی درباره تاثیر عوامل محیطی حرف می زنیم نباید فراموش کنیم که مهمترین و اثر گذارترین این عوامل، والدین هستند. چرا که بسیاری از ارزش ها و نگرش ها از سوی آنها به کودک منتقل می شود.
۸۴. جریان آموزش هنری از سه رکنِ محیط آموزش، برنامه آموزش و مربی تشکیل شده است. البته که رکن سوم ( مربی) از نظر اثر گذاری بر کودک مهمترین بخش این سه گانه است. در انتخاب مربیان هنری فرزندان تان دقیق باشید.
۸۵. ما آدم ها ناگزیر یا ذهنیتی تولید کننده و مولد (Productive ) داریم، یا مصرف کننده (Consumer) . این امر تاثیر بسیار زیادی بر سایر شئون زندگی و حتی سلامتی ما دارد. یکی از مهمترین فواید فعالیت های هنری شکل دهی ذهنیت مولد در کودکان است.
۸۶. امروزه رفتارهای مصرف گرایانه با افزایش انرژی های دریافتی و کاهش تحرک ذهنی و جسمی کودکان زمینه های مشکلات جسمی و روحی را در آنان افزایش داده است. فعالیت های هنری، به عنوان درمانی برای این مشکل، از یک سو با آزاد سازی انرژی فیزیکی و روانی کودکان، شرایط سلامت جسم و روح آنان را فراهم می کند، و از دیگررو با قرار دادن کودکان در مسیر تولید خلاق، موجب شکل گیری حس بر انگیختگی و رضایتمندی شان از خود می شوند .
۸۷. اینکه کودکان چه چیزی را با چه ابزاری و چگونه نقاشی می کنند چندان اهمیتی ندارد. هدف انجام فعل یا کنش نقاشی ست که کیفیتی درمانگر دارد. تجربه آزاد سازی انرژی های ذهنی از طریق خطوط و رنگ ها و استمرار این تجربه است که تاثیرات مثبتی بر ذهن و روان کودکان دارد.
۸۸. شاید از بعضی کودکان بشنوید که: ایده ای برای نقاشی ندارم، نمی دانم چه چیزی را نقاشی کنم یا نمی دانم فلان موضوع را چطور باید نقاشی کنم …
به تجربه دریافته ام موضوع بر سر نداشتن ایده یا ندانستن نیست. ماجرا معمولا مربوط به عدم اعتماد به نفس یا اشتیاق و انگیزه کافی ست که عموما ریشه در عوامل محیطی و تجربه های قبلی کودک دارد.
۸۹ . فارغ از باید و نباید های دست و پا گیر و سر و کله زدن بر سر تکنیک ها و اصولِ نقاشی، بگذارید کودکان با همان شکل واقعی خودشان به دنیای شیرین و جادویی شکل ها، رنگ ها و تخیلات پا بگذارند. بگذارید آنها هرطور که می خواهند در این دنیا نفس بکشند، قدم بزنند و رشد کنند.
۹۰. کودکان با هم متفاوتند و هنر دنیای تفاوت هاست. در آموزش هنری هم باید به تفاوت ها و فردیت هر کودک توجه کرد. شاید بسیاری بر سر این موضوع توافق داشته باشند. اما درک فردیت کودکان کافی نیست. باید فردیت متفاوت آنها را بپذیریم و پیوسته با اما و اگرها مانعی بر سر راهشان نگذاریم.
رشت. بلوار دیلمان
013-۳۳۷۲۵۹۶۰
